در مقدمۀ این شماره که به قلم دکتر علی ططری نگاشته شده، آمده است:

کمتر از یک سال زمان باقی است تا یکصد و دهمین سال تأسیس نهاد پارلمان را به عنوان یک رخداد مهم و قابل توجّه و تحسین در تاریخ معاصر کشور ارج نهیم.

انقلاب مشروطه، مردم ایران را در زمرۀ ملّت­های پیشرو در حوزۀ دموکراسی‌خواهی قرار داد. هرچند نگاه برخی از پژوهشگران و محقّقان به این مهم، توأم با شک و تردید بوده و هست امّا دستاوردهای فراوان این رخداد، قابل کتمان و چشم­پوشی نیست و تبعات آن بر تمام شئون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ایران قابل بررسی است؛ به طوری که یکی از ثمرات مهم این انقلاب که معطوف به تأسیس مجلس شورای ملّی بود تاکنون سی و سه دوره از حیات خود را پشت سر نهاده و البته پراهمّیت­تر از این حیات اینکه در این مدّت تمام قوانین باید از مجرای مجلس شورا گذر کند و هیچ قانونی بدون تصویب مجلس شورا لازم­الاجرا نیست و از سوی دیگر، این حیات دیرین پارلمان در ایران، گواهی است بر اثبات این مدّعا که    تلاش­های اقشار مختلف در برپایی حکومت مشروطه و پارلمان در ایران مؤثّر افتاده و هنوز به حیات خود ادامه می‌دهد. امّا نکتۀ مهم اینکه نقد جدّی بر عملکرد مجلس شورا وارد است و این عملکرد کمتر در بوتۀ نقد منصفانه و به دور از حب و بغض‌های سیاسی قرار گرفته است.

اکنون که سی و سومین دورۀ مجلس شورا در ماه­های انتهایی خود به سر می­برد و از یک سو در آستانۀ یکصد و دهمین سال حیات مجلس و از سوی دیگر در آستانۀ برپایی سی و چهارمین دورۀ مجلس شورا هستیم، مجلس در این ادوار به چه میزان به نقد خود پرداخته است؟؛ پژوهش‌ها و تحقیقات صورت‌گرفته، رضایت‌بخش نیست و البته واقعیّت امر، این است که بخش تاریخی این موضوع در مجموعۀ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس در طی هشت سال گذشته، به‌ویژه، با جدّیت بیشتری دنبال شده که مغتنم هست و امّا کافی نیست.

همکاری مناسب پژوهشگران، دانشجویان و استادان این رشته علاوه بر مشارکت جدّی در برگزاری شش همایش تاریخ مجلس و خلق بیش از ۴۰۰ مقالۀ علمی در این حوزه، دستمایۀ انتشار بیش از ۵۰ اثر ماندگار در حوزۀ تاریخ‌نگاری مجلس شده است. امّا این امر، از ابعاد دیگری نیز قابل کنکاش و بررسی است؛ به‌ویژه از منظر علم حقوق، علوم سیاسی و جامعه‌شناسی و … نقاط قوّت و ضعف عملکرد مجلس قابل تحقیق و شناسایی است که باید بدان پرداخته شود.

در راستای بهبود وضعیّت قانون‌گذاری و تأثیر بیشتر نهاد پارلمان در حرکت رو به جلو و توسعۀ همه‌جانبۀ کشور، بررسی نقاط ضعف و قوّت قوّۀ مقنّنه، ناگزیر است و در غیر این صورت، این نهاد تأثیرگذار، از کارکرد اصلی خود به دور خواهد ماند و تبعات این فرایند ناخجسته، جبران‌ناپذیر خواهد بود.

در این شماره برای اوّلین بار مقایسۀ مختصری نیز بین ساختار پارلمانی ایران و ایتالیا و به قلم دکتر ایمان منسوب بصیری استادیار مدعو دانشگاه ساپیئنزا ایتالیا و استادیار دانشکدۀ زبان‌های دانشگاه تهران عرضه شده است، و در شماه‌های آتی، دیگر پارلمان‌های دنیا معرّفی و با ساختار پارلمانی ایران تطبیق خواهند شد. دراین راستا حتی الامکان از نویسندگان بومی و یا محقّقین حوزۀ کشور مورد نظر و تحقیقاتی بر اساس منابع دست اوّل، بهره‌مند خواهیم بود.

فهرست مقالات این شماره بدین شرح است:

سیاستمدار متخلّق؛ احوال، آثار و افکارِ محتشم‏السلطنه اسفنديارى (۱)…/ منصوره اتّحاديه (نظام‌مافى)//

انتخابات و اتّفاقات مجلس بیستم از نگاه هفته­نامۀ توفیق/ حمید بصیرت‌منش. سمیّه مقدّم//

اصلاحات اقتصادی در دورۀ پهلوی اوّل بر اساس مصوّبات مجلس شورای ملّی و اسناد ملّی ایران/ شیوا تقوائی زحمتکش//

نقش مجلس شورای ملّی در بهبود شرایط اقلّیت­های دینی در ایران…/ لئا دانیالی//

علي‌اکبر دبيرسهرابي (دبيرالسلطان) …/ معين‌الدين محرابي//

بازتاب مسائل و معضلات جنوب ایران و بنادر خلیج‌فارس بر قلم و زندگی سیاسی ـ پارلمانی احمد فرامرزی…/ علیرضا محسنی ابوالخیری//

مجلس سنا از روم باستان تا روزگار مشروطۀ ایران/ ایمان منسوب‌بصیری//

اسناد پارلمانی انگلستان (۱۱) (تبریز (۱۸۹۷ ـ ۱۸۹۳)) (Diplomatic And Consular Reports) (Tabriz (1893 -1897))/ مترجم: سیروان خسروزاده.