بسمه‌تعالی
زندگينامه علي ططري
علی ططری در نخستین ساعات روز يكم اردیبهشت ۱۳۵۷ در کرمانشاه دیده به جهان گشود. اسماعیل ططري، پدر وی از نامداران قوم لک و مادرش احترام سوري از طوایف لر ایران بودند.
پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامي در نخستین سال تولد او رقم خورد و البته به دلیل فعالیت‌های انقلابی پدر، علی هشت‌ماهه نیز به نوعی در جریان درگیری‌های انقلاب قرار گرفت؛ وی آن روزها بر اثر پرتاب گاز اشک‌آور به منزلشان توسط نیروهای امنیتی ساواك (اوایل زمستان ۱۳۵۷) آسیب دید.
سپس، با آغاز جنگ تحميلي، زندگي خانوادگي علي خردسال به دلیل مسئوليت پدر در جبهه غرب و دوري وی از خانواده شكل ديگری به خود گرفت؛ او حتی در برخی از رفت‌وآمدهای پدر به مناطق عملیاتی استان کرمانشاه همراه او بود.
علی در آن سال‌ها وابستگی عاطفی ویژه‌ای نسبت به دايی خود، علی سوری، فرمانده عملیات سپاه پاسداران کرمانشاه و مسئول آموزش نیروهای سپاه و بسیج استان داشت، به‌طوری كه با گذشت سالیان مدید از شهادت ایشان (دی۱۳۶۰) هنوز نسبت به آن سردار بزرگ احساس علاقه و محبت ویژه دارد.
به اين ترتيب، کودکی علی با تحولات و فراز و نشیب‌های فراوان همراه بود. برخی از جلسات سیاسی و نظامی در سال‌های آغازین جنگ در منزل شخصی زنده‌یاد ططری، در محله گمرک کرمانشاه برگزار می‌شد و در اغلب موارد، امرای ارتش و فرماندهان بنام سپاه همچون ابوشریف، شهيد سپهبد صیاد شیرازی، شهيد دکتر مصطفی چمران و نمایندگان دفاتر ریاست جمهوری و نخست‌وزیري در آن جلسات شرکت داشتند.
همچنین، او که در بیشتر سفرهای پدر همراه وی بود و از نزدیک با خلق‌وخو، آداب و رسوم و منش خاص مردم کرمانشاهان آشنا شد.
طی جنگ و حملات هوایی دشمن، مناطق مهم و مدارس کرمانشاهان همواره توسط هواپیماهای جنگی دولت بعث عراق بمباران می‌شد، به‌طوری که در یکی از این حملات، منزل آنها مورد اصابت بمب قرار گرفت و خواهر کوچک‌تر او به‌شدت مصدوم شد. حادثه بمباران دبیرستان انقلاب نيز در همین منطقه اتفاق افتاد و بسیاری از نوجوانان و جوانان برومند کرمانشاهی در پیش چشمان علی به شهادت رسیدند. به این ترتیب، کوران اتفاقات و تجربه‌های منحصربه‌فرد آن سال‌های حساس و مهم، در شکل‌گیری شخصیت، اخلاقي و رفتار او نقش مؤثری داشت.
سال ۱۳۷۰ فصل نوینی از زندگی علي آغاز شد. او به مناسبت کاندیداتوری پدر در انتخابات دوره چهارم مجلس شورای اسلامی، در صحنه مهم دیگری از زندگی خود قرار گرفت و در شرایطی که هنوز ۱۳ سالگی را به پایان نرسانده بود، تجارب سیاسی جالبی را در ستاد انتخاباتی پدر آموخت.
البته، دوره چهارم مجلس و انتخابات آن، علاوه بر تجربه سیاسی، تحولات دیگری را نیز در زندگی علی به وجود آورد و مهم‌ترین آن، مهاجرت از کرمانشاه به تهران به دليل شغل پدر بود؛ تابستان ۱۳۷۱ با سکونت علي و خانواده‌اش در تهران و مواجهه با فراز و فرودهای زندگی در بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین کلانشهر کشور مصادف بود.
علی در این سال‌ها، علاوه بر تحصیل، در عرصه ورزش نیز موفقیت‌های قابل توجهی به دست آورد، به‌گونه‌ای که در همان سال ۱۳۷۱، علاوه بر كسب مقام نخست کشتی فرنگی نوجوانان منطقه ۱۲ تهران، توانست مقام چهارم همان رشته را نیز در استان تهران به دست آورد، اما با توجه به توصیه خانواده – به‌ویژه پدر- مبني بر تمرکز بیشتر بر درس، برای همیشه از ورزش حرفه‌ای دوری جست و بیشتر وقت خود را بر ادامه تحصیل و کمک به پدر در رسیدگی به عرایض مردمي و مسائل دفتری مصروف داشت.
علی، با این وجود که فراز و فرودها و تلخی و شیرینی‌های فراوانی رادر این سال‌ها تجربه كرده بود، اما سال ۱۳۷۵ نقطه عطف زندگی او به شمار می‌رود؛ وی با آنکه هنوز ۱۸ سالگی را به پایان نرسانده بود، در رشته «تاریخ»، رشته دانشگاهی مورد علاقه‌اش، پذیرفته شد.
آگاهي و اطلاعات پدر درباره تاریخ ایران، بر روحیه علي تأثیرگذار بود و او با آغاز تحصیل در رشته تاریخ، گويي گمشده خود را یافته و با جد و جهد در مسیر تحصیل علم تاریخ قرار گرفت، به‌گونه‌ای که توانست رتبه نخست دوره کارشناسی را احراز کند و همزمان با پایان این دوره، در مقطع کارشناسی‌ارشد رشته تاریخ نیز پذيرفته شد.
علی در سال پایانی دوره کارشناسی (سال ۱۳۷۸)، تجربه دیگری را با نامزدی پدر برای حضور در دوره ششم مجلس شورای اسلامی پیش رو داشت. علی ۲۱ ساله، این‌بار، «مسئول ستاد انتخاباتی» پدر شد. به عقیده برخی از نزدیکان، علی برای این کار جوان به نظر می‌رسید و نمی‌توانست از عهده این کار برآید، اما نتیجه کار و پیروزی پدر در انتخابات، حکایت از مدیریت توانمند او در این امر داشت.
آغاز به کار مجلس ششم (خرداد ۱۳۷۹) شرایط جدیدی را برای علی به همراه داشت؛ پدر طی حکمی، مسئولیت دفاتر نمایندگی خود را در تهران و کرمانشاه بر عهده وی گذارد و این امر – به‌ویژه در تهران- کاری بس دشوار بود، زیرا به دلیل جدیتی که زنده‌یاد ططری در پیگیری مشکلات مردم داشت، همیشه دفتر ملاقات او در تهران مملو از افرادی بود که نه‌تنها از كرمانشاه، بلكه از اقصی نقاط کشور به آنجا می‌آمدند و این سیل جمعیت، در مقایسه با دفاتر دیگر نمایندگان کم‌نظیر بود. علاوه بر این، ارسال نامه‌ها و عرایض متعدد – که هر هفته بالغ بر ۲۰۰ تا ۲۵۰ نامه می‌شد- به توانی مضاعف برای پاسخگویی نیاز داشت. همچنین، به این مجموعه کارها ملاقات‌های دفتر کرمانشاه و نامه‌هایی که به آنجا ارسال می‌شد، باید افزود و همه این امور باید به بهترین نحوه انجام می‌گرفت.
علی عقیده داشت که به دلیل شهرت پدر به مردمداری و حمایت از قشر مستضعف و متوسط جامعه، نباید کوچک‌ترین کم‌توجهی نسبت به امور مردم انجام پذیرد و تا حد امکان، کسی بدون دریافت پاسخ از دفاتر خارج نشود. با این توصیف، طبق آمار و پرسشنامه‌هایی که آن زمان تهیه شد، نحوه عملکرد دفاتر زنده‌یاد ططری نشانگر رضایت نسبی مراجعان و موکلان از آن بود؛ هرچند جامه عمل پوشیدن به خواسته‌های عمومی – آن هم به شکل کامل- همیشه مشکل بوده و هست.
علی همزمان با مدیریت دفاتر پدر، به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد تاریخ با گرایش ایران پس از اسلام پرداخت و موضوع پایان‌نامه خود را با عنوان «سیاست عثمانی (ترکیه) در مناطق کردنشین ایران از ابتدای دوره قاجار تا پایان جنگ جهانی اول» انتخاب كرد. او در دوره کارشناسی‌ارشد نیز مانند دوره کارشناسی، به عنوان شاگرد اول دوره شناخته شد و در شهریور ۱۳۸۲ توانست با احراز نمره عالی از پایان‌نامه خود دفاع کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان بازوی پژوهشی قوه مقننه، وظيفه دارد به نمایندگان، مشاوره علمی ارائه دهد. بنابراین، همکاری با این مرکز، مقدمه خوبی برای آغاز به کار علی با پیشینه تحصیلات عالیه دانشگاهی در بدنه تحقیقاتی و پژوهشی مجلس شورای اسلامی بود و به این ترتیب، او در این هنگام، مدیریت دو پروژه مهم و ملی این مرکز را بر عهده گرفت:
۱ـ پروژه بررسی نهادسازی و دموکراسی در کردستان عراق
۲ـ دوم، خدمات نمایندگان مجلس به حوزه‌های انتخابیه خود
پروژه نخست، بعد از چند ماه کار به دلیل بروز برخی مشکلات، ناتمام ماند؛ اما پروژه دوم – که در حقیقت توسط سه تیم علمی در سراسر ایران انجام می‌شد- با موفقیت کامل پایان یافت و در همان سال، مورد تقدیر رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس قرار گرفت.
به هر روی، از آنجا که متون و اسناد اساس و پایه پژوهش در علم تاریخ به شمار می‌آید، علي ترجیح داد بیشتر در این حوزه‌ها فعالیت کند، در نتیجه، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی را برای کار و تحقیق برگزید. او با این کار، علاوه بر دسترسی به منابع دسته اول پژوهشی و تحقیقاتی می‌توانست ارتباط مؤثری با بسیاری از صاحب‌نظران و پژوهشگران علمی برقرار كند.
این زمان، با درگذشت مادر علی مصادف بود؛ حادثه‌ای ناگوار که او هنوز پس از سال‌ها از آن به عنوان تلخ‌ترین حادثه زندگی خود یاد می‌کند.
به هر روی، علی ططری ضمن کسب تجربه‌های فراوان در حوزه مجلس، پس از پایان نمایندگی پدر (در دوره ششم) و فراغت از کارهای دفتری ایشان، در سال ۱۳۸۴ موفق شد مجوز قبولی آزمون دکترای تاریخ دانشگاه آزاد را با رتبه ۶ به دست آورد.
وی از اواخر سال ۱۳۸۴ همکاری خود را با خانه کتاب آغاز كرد و به عنوان يكي از اعضاي هیئت‌تحریریه مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا به فعاليت پرداخت. او همچنین، در سال ۱۳۸۵ به عنوان يكي از اعضاي شورای نویسندگان مجله پیام بهارستان انتخاب شد.
مهم‌ترین دغدغه او در این سال‌ها، تحصیل در دوره دکترا بود؛ از این رو، با توجه به تجربیات شخصی خود و حضور در مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، موضوع پایان‌نامه خود را با عنوان «ساختار اداری و نهادسازی در نخستین دوره مجلس شورای ملی» انتخاب كرد. سپس، در سال ۱۳۸۶ با نمره عالی امتحان جامع دکتری را پشت سر گذاشت و همزمان با آن، طی حکمی از سوی مدیریت اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امورخارجه به عنوان مشاور آن مرکز انتخاب و معرفی شد.
اواخر سال ۱۳۸۶ وظیفه سرپرستی اداره اسناد مجلس شورای اسلامی به وی واگذار شد؛ این انتخاب، نویدبخش سرفصلی جدید در زندگی پژوهشی و مدیریتی او بود. در سال ۱۳۸۷ نیز مدیریت مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی را – که در حقیقت تنها آرشیو پارلمانی کشورمان به‌شمار می‌آید- بر عهده او گذارده شد. این مرکز، همه اسناد و مکاتبات مجلس ایران را از ۱۱۰ سال پیش تاکنون (بالغ بر ۱۳ میلیون برگ از اسناد دموکراسی ایران) در خود جای داده است. او در این سال، علاوه بر مجلاتی که در چاپ و نشر آنها شرکت داشت، همکاری خود را با دیگر مجلات علمی حوزه تاریخ نیز آغاز كرد و در همایش‌های علمی به عنوان سخنران، عضو کمیته اجرایی و يا کمیته علمی مشارکت مؤثری داشت، به‌طوری که تاکنون در بیش از ۴۰ همایش ملی و بین‌المللی به عنوان دبیر علمی و یا دبیر اجرایی حضوری مؤثر داشته است.
او از سال ۱۳۸۶، تدریس در دانشگاه‌ها را آغاز کرد و تاكنون دروس فرهنگ و تمدن ایران و اسلام، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، سیره نبوی، سیره علوی، سیر تحولات تشکیلات اداری ایران، قوانین و مقررات آرشیو و حق مؤلف و غیره را در دانشگاه‌هایی همچون دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه خواجه نصرالدین طوسی، دانشگاه الزهرا، دانشگاه علم و فرهنگ و دانشگاه آزاد اسلامی تدريس مي‌كند. وی تاکنون بیش از ۶۰ پایان‌نامه تحصیلی را در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکترا راهنمایی و مشاوره کرده است. علاوه بر این، تا به امروز، چند کارگاه آموزشی حوزه تاریخ و اسناد پارلمانی در داخل و خارج از کشور توسط وی برگزار شده است. به عنوان نمونه در آخرین روزهای سال ۱۳۸۸، با حضور یک‌ماهه در دانشگاه مطالعات شرق توکیو و چند مؤسسه تحقیقاتی در کشور ژاپن، ضمن ارائه سخنرانی‌هاي علمی، چند کارگاه آموزشی نيز برگزار کرده است. همچنين، طی چند سال گذشته، حدود ۳۰ کتاب به قلم او منتشر شده و تعدادي دیگر نیز در دست تدوین و يا چاپ است. وي در سال ۱۳۸۹ به عضویت کمیته علمی پرتال جامع علوم انسانی در آمد و فعالیت خود را در دیگر مراکز علمی و تحقیقاتی کشور توسعه داد. تاکنون به قلم وی، بیش از ۱۵۰ مقاله علمی منتشر شده که به‌طور عمده در مجلات علمی داخل کشور به چاپ رسیده است.
وی در سال ۱۳۸۹، نخستین نشریه تاریخ پارلمان در ایران را با عنوان «اسناد بهارستان» بنیان نهاد؛ این نشریه با رتبه علمی ـ ترویجی هم‌اکنون فعال بوده و منتشر شده است.
او در ۸ مرداد ۱۳۸۹ به دلیل فقدان نابهنگام پدر، یکی دیگر از تلخ‌ترین حوادث زندگی خود را تجربه کرد؛ درگذشت پدر و مسائل پیرامون آن، یک‌بار دیگر کوله‌بار تجربیات او را پربارتر و بیش از پیش، از وي جوانی راسخ‌تر و پرتلاش‌تر ساخت که در برابر حوادث روزگار شکست‌ناپذیر جلوه کند؛ او که در سنین نوجوانی و جوانی مسئولیت‌های خطیری را تجربه کرده بود، همچنان در سي‌وهفتمین بهار زندگی خود، به همکاری و مدیریت همزمان در چندین مرکز علمی و پژوهشی کشور مشغول است.[۱]
ططری بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ فعالیت‌های علمی، مدیریتی و مشاوره‌ای خود را با مراکز علمی ـ تحقیقاتی و فرهنگی و دانشگاهی توسعه و ادامه داده است؛ همکاری با کتابخانه و موزه ملی ملک، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، شهرداری تهران و شهرداری مشهد مقدس و همچنین، تدریس در دانشگاه امیرکبیر، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه الزهرا و راهنمایی، مشاروره و داوری پایان‌نامه‌های تخصصی حوزه تاریخ، تاریخ اقتصادی، تاریخ قانونگذاری و مطالعات آرشیوی و اسنادی در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد در کارنامه او ثبت است.
او طی مدیریت ۱۲ ساله خود خدمات علمی و اجرایی ماندگاری به انجام رسانده است:
– خریداری بیش از ۲۲۰ هزار برگ سند تاریخی و افزودن آن به آرشیو مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
– مبدع و دبیر اجرایی و علمی ۷ همایش تخصصی تاریخ مجلس که در نتیجه آن، بیش از ۴۰۰ مقاله چاپ و منتشر شده است.
– پایه‌گذار ۲ مجله تخصصی حوزه تاریخ و اسناد پارلمان به نام‌های «سندپژوهی بهارستان» و «اسناد بهارستان»
– ترغیب و حمایت بیش از ۴۰۰ محقق و پژوهشگر حوزه تاریخ در انجام تحقیقات تخصصی تاریخ مجلس
– ارائه و حمایت از بیش از ۱۲۰ طرح پژوهشی محققان طراز اول کشور در حوزه مطالعات پارلمانی، اسناد و قانونگذاری در ایران و جهان که حدود ۸۰ طرح نهایی و در غالب کتاب و چاپ و انتشار یافته است.
– طرح و اجرای پروژه تاریخچه پارلمان‌های دنیا با همکاری ۶۰ تن از محققان و مترجمان که از سال ۱۳۹۰ آغاز شد؛ اکنون۳۲ پارلمان از این مجموعه در مرحله نهایی تدوین قرار دارد.
– پیشنهاد تأسیس واحد تاریخ شفاهی مجلس (سال ۱۳۸۸)؛ او تا سال ۱۳۹۶ توانست با همراهی همکاران خود حدود ۶۰ مصاحبه را با رجال پارلمانی کشور به انجام رساند.
توضیح آنکه، ططری از سال ۱۳۸۴ تاکنون عضو هیئت‌رئیسه انجمن تاریخ شفاهی ایران است.
[۱]. علی به عنوان فرزند ارشد خانواده، پس از درگذشت پدر، علاوه بر رتق و فتق امور وی همچون سرکشی به حسینیه و مسجدی که پدر بانی آن بود، مسئولیت انجام امور کشاورزی را نیز – که همیشه زنده‌یاد ططری به آن افتخار می‌کرد- پیگیری می‌کند. در این رابطه سخنی از زنده‌یاد ططری برجای مانده که جالب توجه است؛ در مصاحبه‌ای خبرنگار از او پرسید: «آقازاده‌های شما چه شغلی دارند؟» و او ابراز داشت که: «آنها کشاورززاده‌اند نه آقازاده.» به این ترتیب، افتخار همیشگی ایشان اشتغال به کشاورزی بود و فرزندان خود را به این مهم توصیه می‌کرد.