«حسین فاطمی» را باید مهمترین قربانی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی دانست. مبارزی که در جریان ملی کردن نفت با فعالیت های گسترده اش در عرصه سیاست به پیروزی این نهضت یاری رساند و در ۳۵ سالگی در دولت «محمد مصدق» به عنوان وزیر امور خارجه انتخاب شد تا به کمک او به نفوذ بیگانگان در کشور پایان دهد. او با روزنامه نگاری و سیاست پیوندی ناگسستنی داشت و هیچ گاه دست از مبارزه با ظلم و استبداد نکشید و نوشته ها و سخنرانی های وی در مخالفت با حکومت پهلوی گواهی روشن بر این مساله است.

حسین فاطمی که در دولت مصدق حضوری فعال و موثر داشت پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی مدتی پنهانی زندگی کرد اما سرانجام بازداشت و پس از تحمل یکسال زندان محاکمه و در دادگاه نظامی به اعدام محکوم شد و سرانجام عوامل رژیم پهلوی در ۱۹ آبان ۱۳۳۳ خورشیدی در حالی که آثار بیماری، ضرب و شتم در وی نمایان بود او را اعدام کردند.

به مناسبت سالروز اعدام حسین فاطمی دیدگاه های «علی ططری» مدرس دانشگاه و رییس مرکز اسناد کتابخانه و موزه مجلس شورای اسلامی درباره شخصیت، فعالیت های و مبارزه های این سیاستمدار را مرور می کنیم:

** دغدغه فاطمی جبران عقب ماندگی ایران
حسین فاطمی به واسطه اینکه برادرش در اصفهان مسوولیت انتشار، روزنامه «باختر» را برعهده داشت به شغل روزنامه نگاری علاقه مند شد و به همکاری با او پرداخت و پس از ورود به این حرفه و با توجه به علم و استعدادش، خیلی زود توانست در این شغل به موفقیت دست یابد هر چند پس از مدتی به تهران آمد و به همکاری با روزنامه «ستاره» همت گماشت و از ۱۳۲۰ خورشیدی، خود به انتشار روزنامه «باختر امروز» اقدام کرد. عده ای بر این عقیده اند که این روزنامه با الهام از روزنامه «مرد امروز» متعلق به «محمد مسعود»، به این عنوان خوانده شده است.

**فاطمی؛ روزنامه نگاری برجسته و انقلابی ترین چهره نهضت ملی
حسین فاطمی را به عنوان مبارزی سیاسی، می توان انقلابی ترین چهره نهضت ملی نامید. وی ۲ شخصیت پارلمانی و روزنامه نگاری داشت که به سبب مشهور بودن روزنامه باختر امروز و اینکه ارگان رسمی جبهه ملی بود چهره روزنامه نگاری اش برجسته شد و در حقیقت وی را بیشتر یک روزنامه نگار می شناختند تا اینکه معاون پارلمانی نخست وزیر، سخنگوی دولت و وزیر امور خارجه باشد.

**فاطمی؛ شخصیتی ملی گرا، ضد استعمار و غیروابسته
برپایه اسناد، مدارک و نوشته هایی که از حسین فاطمی به یادگار مانده است باید او را شخصیتی بااستعداد در امر سیاست و روزنامه نگاری دانست که مقید به تغییر ساختار و پیشرفت مملکت بود. او به نسلی تعلق داشت که می خواستند عقب ماندگی های کشور را جبران کنند.

فاطمی به سبب فعالیت هایی که علیه رژیم حاکم انجام می داد مدتی زندانی شد اما هیچ گاه رسالت خویش را فراموش نکرد. زیرا در سال های فعالیت او یعنی دهه ۱۳۲۰ خورشیدی ایران به سبب اشغال متفقین با قحطی ها، بیماری ها و مشکل های اقتصادی و اجتماعی فراوانی روبه رو بود و فاطمی تمام این آسیب ها را از نزدیک لمس می کرد و به دنبال راه علاج و چاره ای بود.

**فاطمی؛ شخصیتی تاثیرگذار در شکل گیری جبهه ملی و ملی شدن صنعت نفت
ایران در سال های منتهی به ۱۳۳۰ خورشیدی از لحاظ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در شرایط بدی به سر می برد و مشکل های زیادی در جامعه وجود داشت. در چنین فضایی حسین فاطمی به عنوان شخصیتی تاثیرگذار در تاریخ معاصر ایران نقش مهمی در شکل گیری جبهه ملی و سرانجام ملی شدن صنعت نفت بر عهده گرفت. او الگو و نماد مبارزانی است که پس از انقلاب مشروطه، انقلابی ترین نسل را تشکیل می دهند. حضور فاطمی پس از «محمد مصدق» در جریان ملی شدن صنعت نفت، بسیار بااهمیت و حیاتی به شمار می رفت تا آنجا که مصدق ابراز می کند که نخستین فردی که ایده ملی شدن صنعت نفت را پیشنهاد داد حسین فاطمی بود. از این رو باید با بازشناسی و بازیابی اقدام ها و فعالیت هایش، بسیاری از جنبه های شخصیتی او را روشن کرد. در سال های گذشته منابع و سندهای زیادی به دست آمده است که می توان از آنها در شناخت بسیاری از شخصیت های سیاسی تاریخ معاصر ایران بهره برد.

**انقلابی ترین دیدگاه های فاطمی در ارتباط با حکومت پهلوی
حسین فاطمی یکی از انقلابی ترین دیدگاه ها درباره حکومت پهلوی را مطرح کرد. او در جریان ملی شدن صنعت نفت و رخدادهایی که در سال های پس از آن اتفاق افتاد به عنوان شخصیتی جوان و تحصیل کرده مواضع تند و رادیکالی داشت. او در بیشتر سخنرانی های سیاسی حضور می یافت و یک بار هم در یکی از همین سخنرانی ها ترور شد.

فاطمی در مقاله های خود علیه حکومت پهلوی موضع گیری های شدیدی انجام داد که این دیدگاه ها از ۱۳۱۸ خورشیدی در مقاله های او مشاهده می شود و همین اعتراض ها نسبت به حکومت پهلوی به یکی از مهمترین ویژگی های شخصیت او تبدیل شد. وی پس از قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ خورشیدی سخنرانی های بی پروایی انجام می داد و جمهوری شدن حکومت در ایران را نیز مطرح کرد. همین امر نیز زمینه حساس شدن شخص محمدرضا پهلوی نسبت به او را فراهم آورد و با توجه به تحریک های فراوان سرانجام حکم اعدام او را تایید کرد.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهدی احمدی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه