علی ططری می‌گوید که کتابخانه مجلس در ارائه اسناد به مردم هیچ محدودیتی را در نظر نمی‌گیرد و اسناد در قالب کتاب نیز منتشر می‌شوند. او همچنین از انتشار نخستین بودجه مصوب پارلمان ایران خبر داد.

به گزارش خبرنگار مهر، هفتمین همایش تاریخ مجلس با دبیری علی ططری، سه‌شنبه ۱۲ آذر ۱۳۹۸ از ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۹ در محل ساختمان مشروطه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد. البته قرار بود که این همایش در سال ۹۶ برگزار شود، اما با تاخیری دو ساله مواجه شد.

این همایش یک اتفاق مهم فرهنگی است که در راستای شناسایی فرهنگ دموکراسی به ایرانیان حرکت می‌کند. در ادوار گذشته این همایش بجز ارائه مقالات تخصصی و برخی برنامه‌های دیگر، از کتاب‌های اسنادی مهمی درباره پارلمان ایران نیز رونمایی می‌شد. در این دوره نیز قرار است چند کتاب مهم رونمایی شود.

شاید بتوان گفت که کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی تنها مرکز اسنادی در ایران است که اسناد خود را بدون هیچ محدودیتی در دسترس عموم قرار می‌دهد. مراکز دیگر معمولا در ارائه اسناد گزینشی عمل کرده و حتی در بسیاری از موارد اسناد را در اختیار پژوهشگران و مورخان نیز قرار نمی‌دهند. اما کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی از این نظر یگانه است و آنها به همه مراجعان به صرف داشتن کارت ملی اسناد را ارائه داده و همه ساله نیز با انتشار کتاب‌ها و نشریاتی محتوای اسناد را در دسترس عموم قرار می‌دهند.

به مناسبت در پیش بودن هفتمین همایش تاریخ مجلس با علی ططری، دبیر این همایش به گفت‌وگو نشستیم. ططری دارای مدرک دکترای تاریخ است و هم‌اکنون ضمن تدریس در دانشگاه‌ها مدیریت مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و مرکز پژوهش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی را نیز بر عهده دارد.

ططری درباره برنامه کاری کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به مهر گفت: بر اساس آمار و ارقام در طی یک دهه گذشته و در سال‌هایی که من مدیریت مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشتم و مسئولیتش را می‌پذیرم، در حوزه اشاعه اسناد تحول زیادی داشتیم و همه محدودیت‌های دسترسی به آنها را برداشتیم.

وی افزود: ما تاکنون بیش از ۹۰ مورد منشورات داشتیم و همچنین نزدیک به پنج میلیون سند را نیز فهرست نویسی کردیم که در پایگاه قرار دارد. محدودیت برای ارائه اسناد را فقط برای دو مجموعه قرار دادیم، نخست برای برخی از عرایض مردمی بویژه آنجا که نسبت‌های ناروایی را به دیگران می‌دهند و دوم مسائلی که در حوزه منافع ملی قرار دارد. اگر اعمال محدودیت برای این دو مجموعه را از کل ایرانیان نیز نظرسنجی کنید موافق آن هستند. مجموعه ما حتی در ارائه اسناد اقلیت‌های دینی، قومیت‌ها و… نیز هیچ محدودیتی را در نظر نگرفته است.

در سال‌هایی که من مدیریت مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشتم و مسئولیتش را می‌پذیرم، در حوزه اشاعه اسناد تحول زیادی داشتیم و همه محدودیت‌های دسترسی به آنها را برداشتیمططری ادامه داد: در ارائه حضوری اسناد نیز مجموعه ما هیچ محدودیتی را اعمال نمی‌کند. ما حتی برای حضور در کتابخانه کارت شناسایی نهادها و مراکز را هم نمی‌خواهیم و همه با کارت ملی خود می‌توانند بیایند و از اسناد و کتاب‌ها استفاده کنند. به اعتقاد ما آرشیو برای همه است. حتی اگر کارت ملی هم نداشته باشند ما ممانعتی از حضور نمی‌کنیم.

کتاب‌هایی که در هفتمین همایش تاریخ مجلس رونمایی می‌شوند

دبیر هفتمین همایش تاریخ مجلس در بخش دیگری از این گفت‌وگو به انتشار کتاب‌های جدید کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی اشاره کرد و ادامه داد: به امید خدا در روز برگزاری هفتمین همایش تاریخ مجلس ما از کتاب‌های تازه انتشارات کتابخانه رونمایی خواهیم کرد. رونمایی از ۶ عنوان کتاب در این برنامه قطعی شده که به احتمال زیاد چند عنوان دیگر نیز به این برنامه اضافه می‌شود.

ططری در معرفی این کتاب‌ها گفت: سه جلد از این کتاب‌ها مجموعه مقالات ششمین همایش تاریخ مجلس است که در سال ۱۳۹۴ برگزار شده بود. این مجلدات مجموعا هزار و ۶۰۰ صفحه است که زیر نظر خودم فرصت انتشار پیدا کردند. موضوع این مقالات نگاهی به ساختار و کارکرد مجلس شورای ملی در دوره‌های ۲۱ و ۲۲ است که از نظر زمانی سال‌های ۴۲ تا ۵۰ را دربر می‌گیرد. کتاب دیگر مجموعه مقالات هفتمین همایش تاریخ مجلس است. این کتاب شامل ۲۸ مقاله است در موضوع نگاهی به ساختار و کارکرد مجلس شورای ملی در دوره‌های ۲۳ و ۲۴. این دوره‌ها از نظر بازه زمانی فاصله سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ یعنی دوره‌های پایانی مجلس در زمان حکومت پهلوی را دربر می‌گیرد که دوران بسیار حساسی بود. دوره ۲۴ مجلس با استعفای نمایندگان به پایان نرسید. هفتمین دوره همایش تاریخ مجلس قرار بود دو سال پیش یعنی در سال ۹۶ برگزار شود که خوشبختانه ما مقالات آن دوره را جمع آوری کردیم. برای انتشار این کتاب ابتدا ۵۳ مقاله گردآوری شد که از میان آنها ۲۸ مقاله برای چاپ به تایید نهایی رسید.

تکمیل فهرست اسناد انتخابات مجلس شورای ملی

مدیر مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی درباره دیگر آثاری که قرار است در هفتمین همایش تاریخ مجلس رونمایی شوند نیز گفت: در حوزه پارلمانی انتشار سه کتاب دیگر در برنامه کاری ما قرار داشته است که امیدوارم از همه آنها در روز همایش رونمایی کنیم. یکی از مهم‌ترین این کتاب‌ها «فهرست اسناد انتخابات مجلس شورای ملی بین ادوار ۱۸ تا ۲۴» است.

در روز برگزاری هفتمین همایش تاریخ مجلس ما از کتاب‌های تازه انتشارات کتابخانه رونمایی خواهیم کرد. رونمایی از ۶ عنوان کتاب در این برنامه قطعی شده که به احتمال زیاد چند عنوان دیگر نیز به این برنامه اضافه می‌شودططری اضافه کرد: من و یکی از همکارانم خانم زهرا غلامحسین پور از یک دهه گذشته مشغول فهرست نویسی مجموعه اسناد انتخابات مجلس شورای ملی هستیم. سه جلد این فهرست یعنی اسناد تا دوره ۱۷ مجلس شورای ملی پیشتر منتشر شد و این کتاب چهارمین جلد این مجموعه است و فهرست اسناد تا سال ۵۷ را کامل می‌کند. در این مجموعه حتی یک سند انتخاباتی هم از قلم نیفتاده است و حتی فهرست شکواییه‌های مردم و صورت جلسه‌های انتخاباتی هم درج شده است. بنابراین از دوره اول تا آخر مجلس شورای ملی همه اسناد فهرست در مجلدات این مجموعه که هرکدام هزار صفحه دارند، فهرست و منتشر شده‌اند.

وی در ادامه درباره فواید مهم اسناد انتخاباتی مجلس گفت: یکی از محورهای مهم پارلمان موضوع انتخابات است که در ایران از ۱۲۸۵ همیشه به عنوان یک مساله مهم خود را نشان داده است. قوانین انتخابات در ایران مدام مشکل داشته و چنین کتاب‌ها و فهرست‌هایی می‌تواند مبنایی برای پژوهش‌ها و تحقیقات پیرامون این موضوع باشد.

نویسنده کتاب «آخوند خراسانی به روایت اسناد» ادامه داد: کتاب بعدی فهرست اسناد شرعی موجود در آرشیو مجلس است که با کوشش امید رضایی به سرانجام رسیده. اسناد شرعی منظور قباله نامه‌ها، مصالحه نامه‌ها و… است. این مجموعه شامل اسناد مهمی از دو حوزه مهم فارس و زنجان است که ما در طی یک دهه گذشته خریداری کردیم و قبل از فهرست نویسی داخلی‌مان ما آنها را فهرست کرده و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهیم.

انتشار نخستین کتابچه بودجه مملکتی

ططری در بخش دیگری از سخنان خود به انتشار یک کتاب مهم نیز اشاره کرد و گفت: کتاب مهم دیگری که در دست انتشار داریم «کتابچه بودجه مملکتی» در دوره دوم مجلس شورای ملی با عنوان «کتابچه حقوقات السنه ماضیه ۱۳۳۰ قمری» است. این کتاب از طرح‌های پژوهشی بود که در سال ۱۳۹۷ با اسدالله عبدلی آشتیانی در گروه اسناد کتابخانه منعقد کردیم که خوشبختانه پس از یکسال به ثمر رسید. این مجموعه در حقیقت نخستین بودجه مملکتی است که در مجلس دوم بررسی و دخل و خرج مملکت برای نخستین بار در تاریخ ایران مدون شد.

نخستین کتابچه بودجه مملکت را می‌توان اصلی‌ترین دستاورد مهم انقلاب مشروطه هم دانست. ططری درباره ویژگی‌های این کتابچه نیز اشاره کرد: اصل کتاب در ۲۴۶ صفحه به خط سیاق دیوانی بوده است. برای نخستین بار در تاریخ پارلمان در ایران مجلس شورای ملی در سال ۱۲۹۰ خورشیدی یا ۱۳۳۰ قمری میزان حقوق و مواجب درباریان رسما از تصویب گذراند و این پرداختی‌ها را نظام‌مند کرد.

«کتابچه حقوقات السنه ماضیه ۱۳۳۰ قمری» نخستین بودجه مملکتی است که در مجلس دوم بررسی و دخل و خرج مملکت برای نخستین بار در تاریخ ایران مدون شدوی افزود: در صفحه نخست درج شده که جرح و تعدیل حقوق درباریان منحصر به این اسامی است. این کار به هر حال یکی از ثمرات انقلاب مشروطه بود و بر مبنای آن دربار زیر پوشش مجلس شورای ملی قرار گرفت. این تحت سلطه درآوردن دربار ادعای گزافی نیست و مستند آن همین کتابچه ریز بودجه است. در این کتابچه بجز هزینه‌های نقدی مساله مقدار اجناس برای دربار و ایالات و ادارات هم مشخص شده است. برای ما انتشار این اثر و تقدیم کردن آن به پژوهشگران کشور بسیار مهم بود.

«نظام اداری – مالی و نهادینه شدن نخستین مجلس شورای ملی»، «اتاق تجارت تهران: نگاهی گذرا به یکصد و سی و سه سال تاریخچه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران»، «نگاهی به ساختار و کارکرد مجلس شورای ملی (دوره‌های بیست و یکم و بیست و دوم)‏»، «تحولات غرب آذربایجان به روایت اسناد مجلس شورای ملی دوره‌های سوم تا پنجم»، «آخوند خراسانی به روایت اسناد»، «قرارداد ۱۹۰۷ به روایت اسناد وزارت‌ امور خارجه ایران»، «اسناد انتخابات مجلس شورای ملی کرمانشاهان» و «فهرست اسناد کمیسیون‌های مجلس شورای ملی» از جمله کتاب‌های منتشر شده دکتر علی ططری است.