تهران- ایرنا- امروز، ۶۷ سال از شهادت دانشجویان دانشگاه تهران می‌گذرد، روزی که آغازی مهم در تاریخ ایران معاصر شد، مدیر پیشین مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: در فضای رخوت‌آلودِ پس از کودتای ۲۸ مرداد، این دانشجویان بودند که با این حرکت، آن فضا را شکستند.

علی ططری روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: رخداد ۱۶ آذر ۱۳۳۲، بی‌گمان یکی از وقایع مهم تاریخ سیاسی معاصر ایران، است که به زعم من تألیفات، مقالات و پوهش‌های متقن علمی کمتری، تاکنون درباره آن نگاشته شده است و هنوز برخی از زوایای این حادثه مهم تاریخی به‌صورت دقیق واشکافی نشده است.

او افزود: اگر بخواهیم این واقعه را کندوکاو کنیم، در بین منابع و مستندات آنچه به دست می‌آید، بعد از اینکه در مهر۱۳۳۲، دانشگاه‌ها بازگشایی و دانشجویان بر سر کلاس‌ها حاضر شدند، در همان ایام، پس از مواجه شدن با برگزاری دادگاه نمایشی دکتر مصدق و همچنین عادی‌سازی روابط ایران و انگلیس و بازگشایی سفارت‌خانه‌ها و ردوبدل‌های سیاسی، این اتفاقات، از سوی جامعه سیاسی و دانشگاهیِ آن روزِ ایران مورد اعتراض قرار گرفت.

این تاریخ‌نگار و سندپژوه ادامه داد: در بررسی یک‌دهه پیش از این، شاهد مبارزات حق‌طلبانه مردم ایران برای ملی‌شدن صنعت نفت و کوتاه‌کردن دست بیگانگان از منابع نفتی ایران هستیم اما پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، شرایط به سمتی رفت که مجددا ورود بیگانگان و دست‌اندازی به منابع و ثروت ملی ایران سهولت پیدا کرد و همین امر، نوعی دهن‌کجی به جامعه سیاسی و به‌ویژه دانشجویی ایران و به‌طور کلی، به مردم ایران محسوب می‌شد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان ساخت: یکی از نکات مهم در تحلیل این واقعه، این حرکت به عنوان اولین حرکت خودجوش و نقطه عطفی در جنبش دانشجوییِ ایرانِ معاصر است. پس از این تاریخ است که دیگر دانشگاه، در جایگاهِ یکی از مراکز ثقل سیاسی به حساب آمد. این روند تا وقوع انقلاب ادامه یافت و بعد از آن هم، از دانشگاه، به‌عنوان یک دسته و طیف تازه‌نفس سیاسی یاد شد و می‌شود.

مدیر پیشین مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی بیان کرد: همچنین نکته کمتر توجه‌شده در مرور این حادثه این است که پس از کودتای ۲۸ مرداد، نوعی حیرت و ابهام جامعه سیاسی ایران را دربرگرفته و فضای رخوت‌آلود حکم‌فرما شده بود و این دانشجویان بودند که با این حرکت، این فضا را شکستند و سبب‌ساز نوعی بیداری در جامعه شدند و آن سکوت را پایان بخشیدند و گروه‌های دیگر مانند بازاریان، روحانیون و روشنفکران به خود آمدند و باعث نوعی پویایی در جامعه شدند؛ مسیر تحرکی که دانشجویان آغازگرِ آن بودند و باعث شدند این راه، تا سال ۱۳۵۷ حفظ شود و ادامه پیدا کند.

گفتنی است ۱۶ آذر که در تقویم رسمی ایران، روز دانشجو نام گرفته است، همه‌ساله به یاد سه‌دانشجوی شهید دانشکده فنی دانشگاه تهران در واقعه ۱۶ آذر ۱۳۳۲ گرامی داشته می‌شود. در این روز، نیروهای ارتش رژیم شاه به دانشجویان دانشگاه تهران که به سفر ریچارد نیکسون، نایب ریاست‌جمهوری وقت آمریکا به ایران، اعتراض کرده بودند حمله کردند و سه‌دانشجو به نام‌های مصطفی بزرگ‌نیا ، احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی را در داخل دانشگاه به شهادت رساندند.